SAFRA TAŞLARI

---

Safra kesesi karaciğer ile yapışık ve şekli armuda benzeyen bir organımızdır. Karaciğerin sağladığı

safrayı depolar ve yağların sindiriminden sorumludur. Biz aç olduğumuzda üretilen safra safra

kesesinde depolanır ve yağlı yemekler yediğimizde yağ emilimini sağlar. Safra kesesi içinde ve safra yolları içinde de görülebilen, safra kesesi işlev bozuklukları nedeniyle oluşan taşlar safra kesesi taşlarıdır. Safra kesesinin içinde bulunan ve hazmı kolaylaştıran kolesterol, safra tuzları ve lesitin gibi maddelerin bozulması durumunda (safra tuzlarının azalması veya kolesterol içeriğinin artması) safra kesesi içerisinde bir çökelti oluşur. Bu çökelti safra çamurunu meydana getirir. Eğer bu durum devam ederse safra çamuru da safra taşlarını oluşturur.

Yağlı besinlerin sindiriminde etkili olan safra kesesinde taş oluşumunun sebebi henüz ne olarak

bilinmemektedir. Fakat taş oluşumuna neden olabilecek bazı olası sebepler vardır.

1) Safranın çok fazla kolesterol içermesi:

Safra karaciğerin ürettiği kolesterolü eritebilecek maddeler içerir. Fakat karaciğer safranın

eritebileceğinden daha çok kolesterol üretiyorsa, fazla kolesterol taşa dönüşebilir.

2) Safra çok fazla bilirubin içerdiğinde:

Bazı durumlar karaciğerin çok fazla bilirubin üretmesine neden olur. (karaciğer sirozu, safra yolu

enfeksiyonları ve bazı kan hastalıkları). Üretilen bu fazla bilirubin safra taşı oluşumuna neden olur.

3) Safra kesesinin yeteri kadar boşalmaması:

Safra kesenizden tamamen boşalamayan safra yoğunlaşarak safra taşlarını oluşturabilir.

Safra kesesinde oluşabilecek safra taşı çeşitleri ;

Kolesterol safra taşları ; genellikle renklidir ve çözünmemiş kolesterolden oluşur.

Pigment safra taşları ; çok fazla bilirubin içeriğinden meydana gelir ve siyah, koyun kahve rengidir.

60 yaşına kadar her 5 kadından birinde, 60 yaşına kadar olan her 10 erkekten birinde görülür. Açık tenli sarışın kadınlarda, obezite ile ilgili sağlık problemi olan kişilerde, ailesinde safra taşı öyküsü olanlarda, gebelerde, kontrolsüz diyeti bağlı kilo kaybedenlerde safra taşı oluşumu görülür. Hamilelerde hormonal degişiklikler ile beraber bulantı kusma nedeniyle düzenli beslenememek safra taşı riskini arttırır. Ayrıca şeker hastalığı ve kalp damar hastalıkları da safra taşı oluşumunda risk faktörleri arasında.

Safra kesesi taşları çoğu zaman herhangi bir yakınma göstermez ve sessiz olarak seyreder. Bu taşlar genellikle bazı tetkikler ya da ameliyat sırasında tesadüfen fark edilir.

Tüketilen yağlı yemeklerden sonra hazımsızlık ve şişkinlik, karın sağ ve üst kısmında ağrı, bazen sırta vuran ağrılar, mide ağrısı, şiddetli ağrılara bulantı ve kusmada eşlik eder. bazen sırta ve kola vuran ağrı kalp krizi belirtileri ile karıştırılabilir.

Safra taşlarına tipik muayene bulguları, kan ve idrar tetkiklerinin yanında üst batın ultrasonografisi

yapılarak tanı konur. Komplikasyon gelişimi göstermeyen safra taşları kan tetkiklerinde anormallik

göstermeyebilir. Safra kesesi iltihabı, safra yolları iltihaplanması ve pankreatit teşhisinde kan tetkikleri  tanıda yol göstericidir. Bazen batın tomografisi ve manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemlerine gerek duyulabilir. Ayrıca safra kanalına düşmüş taşlar için ERCP adı verilen endoskopik girişimlerden yararlanılabilir.

Safra kesesi taşları belirti göstermeyeceği gibi bazı istenmeyen olumsuz sonuçlara da neden olabilir. Safra taşları neden olduğu ağrı belirtilerinin yanı sıra bazı komplikasyonlara yol açabilir. . . .  - Akut kolesistit: Uzun süren ağrı, bulantı kusma ve ateşle ilerleyen safra kesesi iltihabıdır. Acil ve

tehlikeli bir durumdur tedavisi cerrahidir.

- Safra kesesinin perforasyonu (patlaması): İltihaba bağlı olarak safra kesesinin delinmesi.

- Tıkanma sarılığı: Kanala düşen safra taşı tıkanmaya ve çok buyuk taşlar kalana dışarıdan bası

yapabilir. Ciltte ve gözlerde sararma, koyu renkli idrar görülür.

- Akut pankreatit: Pankreasın akut iltihabı. Safra kesesi taşlarının tehlikeli komplikasyonlarındandır.

- Safra kesesi kanseri : Safra kesesi duvarından beslenen kötü huylu tümörlerdir. Safra kesesi

taşları, polipleri, porselen kese, obezite safra kesesi kanserinin risk faktörlerindendir. Görülen en

sık belirtileri sarılık ve karın ağrısıdır. Tanı koymada bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans,

ultrasonografi gibi görüntüleme çeşitlerinden yararlanılır. Bazen tadavide ERCP ve

perkütan kolanjiyografiden yararlanılır. Kesin tedavisi cerrahidir. .Ameliyat edilemeyecek kadar

ileri evrelerde sarılık ve ağrıyı dindirecek bazı endoskopik işlemler, ağrı tedavisi, perkütan drenaj

yapılabilir. Safra taşı nedeniyle yapılan ameliyatlarda patolojik incelemede kanser çıkması 

görülebilme olasılığı olan bir durumdur.